Chronische oogzorg gestopt in grote delen van Oekraïne

Dit is een publicatie uit De Oogarts februari 2022, jaargang 3 nummer 1 , p. 40

Oogheelkunde in tijden van oorlog

Oogarts Tanya Lushchyk van Het Oogziekenhuis Rotterdam is afkomstig uit Oekraïne en heeft nog dagelijks contact met familie, vrienden en oud-collega’s in haar geboorteland. In hoeverre gaat de oogzorg in Oekraïne nog door? Lushchyk: 'Als er geen aanvoer komt, zullen er binnen een paar weken tekorten aan antibiotica, siliconenolie en oogdrukverlagende middelen ontstaan.’

Lushchyk is er niet aan gewend in het middelpunt van de belangstelling te staan. De laatste weken krijgt ze veel steunbetuigingen van collega-oogartsen. Voor haar is het nog steeds onwerkelijk om de tv-beelden van de oorlog in Oekraïne te zien. ‘Het is soms alsof ik naar een film kijk. We hadden gedacht dat steden misschien zouden worden ingenomen, maar niet dat alles vernietigd zou worden. Dat kan ik nog steeds niet bevatten.’
Lushchyk werd geboren in Tsjernihiv, een historische stad in het noorden van Oekraïne. Haar vader is vorig jaar overleden, maar haar moeder is nu bij haar in Nederland. ‘Zij was toevallig hier op bezoek toen de oorlog uitbrak. In maart zou zij weer teruggaan, maar ze mag nu gelukkig blijven.’ Lushchyk heeft een zus die met haar man gevlucht is. Zij zijn nu in het westen van Oekraïne, bij de grens met Roemenië. Andere familieleden zitten nog in Tsjernihiv, waar de elektriciteit is uitgevallen en steeds minder eten te koop is. ‘De aanvoer is gestopt, dus alle voedselvoorraden raken langzaam op. In het zuiden is de situatie nog ernstiger. Mensen zitten gevangen in hun eigen stad.’

Netvliesloslatingen

Lushchyk heeft nog contact met oogartsen in een ziekenhuis in Kiev waar zij ook gewerkt heeft. Zij vertellen dat ze nu alleen acute zorg verlenen, zoals wonden verzorgen en oogtrauma’s behandelen. De chronische zorg voor bijvoorbeeld maculadegeneratie en diabetes is helemaal gestopt. Het alarm gaat een paar keer per dag af en mensen worden geadviseerd zo veel mogelijk binnen te blijven. Ze komen alleen naar het ziekenhuis met oorlogsverwondingen of andere acute zorgbehoeften. 'Als dit lang gaat duren zullen meer mensen last krijgen van chronische oogproblemen die normaal voorkomen kunnen worden.’
Lushchyk heeft ook contact met een oogarts die in een militair ziekenhuis in het westen van Oekraïne werkt. ‘Dat is buiten oorlogsgebied, maar daar komen veel soldaten binnen met netvliesloslatingen, oogtrauma’s en oogontstekingen. Met name antibiotica, siliconenolie en oogdrukverlagende middelen worden daardoor nu veel gebruikt. Als er geen aanvoer komt, zullen er binnen een paar weken tekorten ontstaan.’

Bevoorraden lastig

Lushchyk is bevriend met Tamara Rybak, arts verstandelijk gehandicapten, die ook uit Oekraïne afkomstig is. Rybak is mede-oprichter van Stichting Artsenhulp: medicamenten voor Oekraïne. Verschillende ziekenhuizen hebben hier al medicijnen aan gedoneerd die bij noodhulp nodig zijn. ‘De eerste bus met medicijnen is nu onderweg naar Lviv, een Oekraïense stad vlakbij de grens met Polen, waar veel Oekraïners heen gevlucht zijn.’ Het Oogziekenhuis Rotterdam en het Moorfields Eye Hospital in Londen hebben de handen ineen geslagen om bij farmaceuten medicijnen voor Oekraïne te verkrijgen.

Het bevoorraden van ziekenhuizen in de oorlogsgebieden zal heel lastig zijn, denkt Lushchyk. ‘De oorlog is nu enkele weken bezig, relatief kort. Als het langer gaat duren zullen er onvermijdelijk tekorten aan medicijnen en andere medische benodigdheden ontstaan.’
Hoe lang de oorlog nog zal duren weet niemand, maar Lushchyk ziet het somber in. ‘We zeggen altijd: het is heel makkelijk een oorlog te beginnen, maar heel moeilijk om een oorlog te eindigen.’

T. Lushchyk begon haar studie geneeskunde aan de Bogomoletz Medische Universiteit in Kiev. Vanaf 2005 vervolgde ze de studie aan het Erasmus MC. In 2015 rondde ze de opleiding tot oogarts in Rotterdam af en startte ze bij het Albert Schweitzer Ziekenhuis in Dordrecht en Zwijndrecht. Vanaf 2021 werkt ze bij het Oogziekenhuis Rotterdam.

Auteur Raymon Heemskerk

Auteursaffiliatie Raymon Heemskerk, wetenschapsjournalist