Vanuit de ogen van de onderzoeker
We gaan in gesprek met Gijsbert Hötte. Gijsbert is 35 jaar en werkt sinds 2018 in Het Oogziekenhuis Rotterdam. Sinds mei 2022 werkt hij naast de reguliere patiëntenzorg aan een promotieonderzoek bij het Rotterdams Oogheelkundig Instituut (het onderzoeksinstituut van Het Oogziekenhuis Rotterdam). Een kijkje in het leven van een onderzoeker bij Het Oogziekenhuis Rotterdam.
Het onderzoek van Gijsbert Hötte richt zich op de oogaandoening Graves’ Orbitopathie. Graves’ Orbitopathie, afgekort GO, is een oogziekte die voorkomt bij de ziekte van Graves. De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte. Deze zorgt meestal voor een te hard werkende schildklier, maar kan ook klachten aan de ogen geven. Binnen de oogkas (orbita) raken dan spieren, vet en soms de traanklier ontstoken. Van de 5 patiënten met de ziekte van Graves krijgt ongeveer 1 patiënt ook GO.
Gijsbert vertelt: “Patiënten met Graves’ Orbitopathie krijgen verschillende problemen. Zo kan het zijn dat hun ogen naar voren worden geduwd door de opgezwollen weefsels, dat noemen we uitpuilende ogen of exophthalmos. Ook kunnen ze dubbelbeelden krijgen, omdat de oogspieren niet meer goed werken. Het kan ook voorkomen dat de spieren die de oogleden opentrekken verstijven, waardoor de oogleden wijd open blijven staan. Bij een ernstige vorm van Graves’ Orbitopathie kan door de druk op de oogzenuw of schade aan het hoornvlies een blijvende beschadiging van het zicht ontstaan. De aandoening kan dus problemen aan de functie van het oog én cosmetische problemen geven.”
Ernstig of mild verloop van de oogaandoening
“We weten niet zo goed waarom de ene patiënt met een schildklierprobleem deze oogaandoening krijgt en de ander niet. Ook weten we niet waarom de ene patiënt een ernstiger ziekteverloop dan een ander krijgt.” Met dit onderzoek hoopt Gijsbert daar in samenwerking met zijn directe collega’s Ronald de Keizer en Dion Paridaens, en de collega’s van de afdeling Immunologie van het Erasmus MC, Wim Dik, Maaike de Bie en Martin van Hagen achter te komen.
Om in de toekomst beter vast te stellen hoe groot de kans op een ernstig of een mild verloop van Graves’ Orbitopathie is, zal bij patiënten met de oogaandoening worden gepoogd bepaalde biomarkers op te sporen. Biomarkers zijn indicatoren die meer informatie geven over een ziekte. Bij dit onderzoek wordt dus gekeken naar biomarkers die kunnen voorspellen hoe ernstig het ziektebeloop zal zijn. Daarnaast zal in de studie ook gekeken worden naar biomarkers die voorspellen of de standaardbehandeling voldoende effect zal hebben. “Bij de standaardbehandeling van een actieve GO ontsteking krijgen patiënten twaalf weken lang elke week een infuus prednison. Dit brengt de actieve ontsteking tot rust zodat de mate van restafwijkingen beperkt wordt. De prednison kan best belastend zijn in verband met de bijwerkingen. Daarnaast kunnen we niet garanderen of de behandeling aanslaat, zo’n 30 tot 40 procent van de patiënten reageert namelijk onvoldoende op de prednison. Het zou dus uitkomst bieden als we van tevoren kunnen zien of de patiënt profijt zal hebben van de prednison behandeling. Bij de groep patiënten waarbij de prednison niet zal aanslaan, kunnen we dan in een vroeger stadium al een andere behandeling starten.”
"Daarnaast kijken we ook of dezelfde biomarkers terug te vinden zijn in het traanvocht. Het zou namelijk kunnen zijn dat het traanvocht een betere manier is om biomarkers te vinden dan in het bloed, aangezien de traanklier vaak betrokken is bij de ontsteking. Het afnemen van traanvocht is daarnaast minder invasief dan bloedprikken, dat zou een bijkomend voordeel zijn.”
Verschillen in het bloed zichtbaar
“Wanneer Graves’ Orbitopathie-patiënten bij ons op het spreekuur komen, nemen we in de meeste gevallen bloed af. We vragen op zo’n moment of we een extra buisje mogen afnemen voor onze biobank. Hier wordt niet direct iets meegedaan, maar het kan ons goed helpen als er een onderzoek zoals nu plaatsvindt. We kijken naar het bloed van patiënten die in het verleden al eens een buisje bloed af lieten nemen. Van deze patiëntengroep weten we inmiddels al of ze een mild of ernstig verloop hebben gehad, en als ze behandeld zijn met prednison weten we ook of deze behandeling goed effect heeft gehad. Dit noemen we in het onderzoek het retrospectieve deel.”
“Voor het zogeheten prospectieve deel van het onderzoek nemen we voor én na de prednison-behandeling bloed en traanvocht af bij patiënten met een actieve GO ontsteking. We kijken of er verschillen in het bloed zichtbaar zijn. Een actieve vorm komt niet heel veel voor, dus we zullen wel een aantal jaar bezig zijn met het binnenhalen van de hoeveelheid patiënten die we nodig hebben voor het onderzoek.”
Combinatie van onderzoek, werk en privé
Hoe Gijsbert zijn onderzoek combineert met zijn reguliere patiëntenzorg en gezinsleven is soms een beetje schipperen. “Het onderzoek zal met vlagen tijd in beslag gaan nemen. Het is bijvoorbeeld nu veel werk om het onderzoek op te zetten, daarna zal het in rustiger vaarwater komen, aangezien ik patiënten op de poli zie en dat tot mijn dagelijkse werk behoort. Aan het eind van het onderzoekstraject, als we alle bevindingen en resultaten bij elkaar brengen voor publicatie via een artikel, zal het weer wat drukker worden. Het is een beetje schipperen, maar voor nu werk ik er vooral in de avonduren aan en gaat dat goed.”
Constructief en gezellig
“Ik ervaar de samenwerking binnen de groep als heel prettig. Ook is de ondersteuning vanuit ROI fantastisch, daar ben ik blij verrast door. Ik zou anderen dus ook zeker aanraden onderzoek te doen bij het ROI. Het is constructief en gezellig.”
Tot slot roept Gijsbert zijn collega’s in het land op om patiënten met Graves’ Orbitopathie die een indicatie voor een prednison-behandeling hebben, door te sturen en mee te laten doen aan het onderzoek.
De titel van het onderzoek is EIS-GO (Early Identification of Steroid non-response in moderate severe active Graves’ Orbitopathy, a prospective study). Dit onderzoek is onderdeel van het programma Topspecialistische Zorg en Onderzoek van ZonMw.
Ook meewerken aan onderzoek? Wilt u doneren? Of bent/kent u iemand die promotieonderzoek wil doen?
Lopende wetenschappelijke onderzoeken
ZonMw staat voor een goede gezondheid, preventie en zorg voor iedereen, en kwetsbare groepen in het bijzonder. Daar werken we aan door samen met wetenschap en praktijk te investeren in projecten, experimenten, onderzoek en ontwikkeling om van te leren wat werkt en zo bij te dragen aan oplossingen. ZonMw doet dit vanuit drie kernactiviteiten; programmeren en financieren, stimuleren van impact en signaleren.
