Het begon in een andere eeuw, als Oogziekenhuis voor Minvermogenden. Nu is het in ons land hét centrum voor topspecialistische en brede oogheelkundige zorg. Het Oogziekenhuis Rotterdam bestaat 150 jaar. Zeker eenmaal per jaar hoort iedereen ervan, wanneer vuurwerk weer te veel ogen heeft beschadigd. Maar er is meer dan dat, veel meer. Zoals het ‘soepgeld’.
Artikel geschreven door Cock Rijneveen, bron: AD
Het is sowieso bijzonder. Er is geen apart Hartziekenhuis, Hersenziekenhuis of Oorziekenhuis. Maar een Oogziekenhuis is er wel, al is die in Rotterdam direct de enige in het land. Bovendien gerenommeerd in binnen- én buitenland. En alleen het monumentale onderkomen in het centrum van de stad geeft het de statuur van ‘een heer van stand’.
Er zijn tal van oogklinieken, maar aan de Schiedamse Vest staat het enige gespecialiseerde topziekenhuis met elk facet van het oog onder één dak. Hier werd in 2022 het eerste ‘bionische oog’ ingebracht.
Wij verrichten nog steeds hersteloperaties bij patiënten helpen die tien jaar geleden oogschade door vuurwerk opliepen
Dion Paridaens, Oogarts
,,Veel mensen weten niet dat wij nog steeds hersteloperaties verrichten bij patiënten die tien jaar geleden oogschade opliepen na vuurwerk”, zegt collega-oogarts Dion Paridaens. Dat is onderdeel van de 14.000 ingrepen die in het Oogziekenhuis Rotterdam jaarlijks worden gedaan. Met 150.000 polibezoeken, 45 topartsen en 600 medewerkers heeft het zijn plek in de geschiedenis van de zorg verdiend. Een geschiedenis die liefst 150 jaar teruggaat.
Hoogtepunt van de dag
Want dat is de reden dat Paridaens (61) hier zit, samen met teamcoach Anja Winkels (63). Met achter zich de hoge-heren-van-weleer op schilderij kijken ze terug op anderhalve eeuw oogziekenhuis in Rotterdam, waarvan ze er zelf de laatste 28 (Paridaens) en 36 jaar (Winkels) hebben meegemaakt.
Om elf uur kwamen grote pannen met soep de polikliniek binnen. Ja, elke dag
Anja Winkels, Werkt 36 jaar in het Oogziekenhuis
Op 5 juli wordt het 150-jarige bestaan gevierd. Dat wordt ongetwijfeld een groter feest dan het ‘soepgeld’, waaraan de teamcoach refereert. Dat is, vertelt ze, een jaarlijkse bijdrage voor een afdelingsuitje. ,, Vroeger was het één van de hoogtepunten van de dag. Dan kwamen er om elf uur grote pannen met soep de polikliniek binnen. Ja, elke dag! En daar maakte iedereen gebruik van.
Toen dat werd afgeschaft, kwam er een bijdrage van de werkgever om met z'n allen één keer per jaar iets leuks te doen. ,,Dat noemen we nog steeds het soepgeld.”
Het Oogziekenhuis aan de Schiedamse Vest in jaren 50. © Hans Grootenhuijs
‘Minvermogende’ en ‘ooglijder’
Het Oogziekenhuis Rotterdam is het kind van twee oogziekenhuizen die in 1874 en 1915 werden opgericht door gedreven en sociaal bewuste oogartsen. Zij bekommerden zich om 'minvermogenden’ en ‘ooglijders’ in de stad. Door de slechte omstandigheden waren er in die tijd veel ooginfecties.
De bombardementen in de meidagen van 1940 legde beide gebouwen plat, waarna in 1948 Het Oogziekenhuis Rotterdam aan de Schiedamse Vest en later ook aan de overkant aan de Schiedamse Singel uit de as van zijn voorgangers herrees.
Met zijn in romantische stijl gebouwde gevel zou men het zich aan het Canal Grande in Venetië wanen
Uit het Rotterdamsch Nieuwschblad van 1948
Die eerste stappen van de wederopbouw moeten wat zijn geweest. De kranten schreven er op 18 december 1948 juichend over. ‘Met zijn in romantische stijl gebouwde gevel zou men het zich aan het Canal Grande in Venetië kunnen denken’, noteerde het Rotterdamsch Nieuwsblad. En Het Vrije Volk wist: ‘Er zullen niet veel ziekenhuizen zijn in Europa, die zo Amerikaans modern zijn ingericht als het Oogziekenhuis’.
Patiënt moest ‘pakkie brood’ mee
Zo idyllisch was het enkele decennia later niet meer. Winkels en Paridaens herinneren zich de soms naargeestige sfeer in de poli in het (nu afgebroken) gebouw aan de overkant van de straat: ,,kleine, donkere ruimtes, ongezellig tapijt, behoorlijk deprimerend", ziet de oogarts die daar regelmatig werkte, nog voor zich. ,,Je zat met drie collega's bij elkaar en je kon elkaars gesprekken letterlijk volgen. Over de privacy van patiënten, daar maakte niemand zich druk om.”
Het was de werkplek van Anja Winkels die er als oproepkracht haar carrière begon. En al was het er bloedheet in de zomer en stonden de cliënten vaak in rijen achter elkaar - ‘Neem een pakkie brood mee’, was een gevleugelde uitspraak voor de lange wachttijden - ze kijkt er met plezier op terug. ,,Het had toch wel wat. Je had het gezellig met elkaar.”
Anders dan andere ziekenhuizen
Elders voel je je misschien al gauw een nummer; bij ons niet
Oogarts Dion Paridaens , Werkt 28 in het Oogziekenhuis
Nu is het zakelijker, constateren ze. Maar nog steeds is Het Oogziekenhuis Rotterdam dat over een jaar of acht zal verhuizen naar nieuwbouw naast het Franciscus Gasthuis, anders dan andere ziekenhuizen. Het ontbreekt er binnen ten enenmale aan die typische, klinische ziekenhuissfeer. ,,Elders voel je je al gauw een nummer; bij ons niet", meent de oogarts. ,,Hier zeg je drieduizend keer per dag goeiemorgen, omdat je iedereen kent", vult Winkels aan.
Het klinkt een beetje als ‘wij van WC-Eend’, erkennen ze, maar niettemin zijn ze ervan overtuigd: ,,We hebben alle specialismen onder een dak. Hier krijgt de oogpatiënt de zorg die nodig is. Dat mag je nooit verloren laten gaan.”
150 jaar Oogziekenhuis
- 1874 Dr. J.H. de Haas opent in Rotterdam op 5 juli het Oogziekenhuis voor Minvermogenden op.
- 1915 Oogarts F.W.A.C. van Moll begint de Inrichting voor Ooglijders in Rotterdam.
- 1940 Op 12 mei raken zes bommen het jongste ziekenhuis; het oudste wordt twee dagen later gebombardeerd. Er ontstaat één noodhospitaal onder leiding van dr. Flieringa.
- 1948 Het karakteristieke pand aan de Schiedamse Vest is de nieuwe locatie van Het Oogziekenhuis Rotterdam. In 1956 wordt het uitgebreid.
- 1966 Het ziekenhuis krijgt een universitaire status. Ook werken er - voor die tijd ongekend - voor het eerst gespecialiseerde oogartsen.
- 2005 Na vijf jaar is een grootse renovatie klaar.
- 2024 Begin dit jaar wordt duidelijk dat het Oogziekenhuis gaat verhuizen: naar nieuwbouw bij het Franciscus Gasthuis, maar pas na 2030.