Informatie over oogziekten voor spreekbeurten en werkstukken
Bril
Als je een bril moet dragen is dat meestal omdat je niet goed kunt zien. Maar je kunt ook een bril nodig hebben omdat je hoofdpijn hebt of scheel kijkt. Soms kun je dit met een bril helemaal, of een beetje, oplossen. Of je wel of geen bril nodig hebt hangt af van de grootte van je oog. Als je oog te lang, te kort of niet mooi rond is, kun je een bril nodig hebben. Omdat elk oog anders is, heb je heel veel verschillende brillen. Als je een bril nodig hebt, wordt die speciaal voor jouw ogen gemaakt. De oogarts, orthoptist of opticien doet een oogtest en bepaalt welke glazen er in de bril moeten. Bij de brillenwinkel (optiekwinkel) kun je een bril uitzoeken en zetten ze de juiste brillenglazen in de bril.
Verziendheid
Een verziend oog is een oog dat te klein is, dit wordt een hypermetropie genoemd. Een verziend oog kan zonder bril vaak niet goed zien dichtbij. Het kan ook zijn dat het zien dichtbij wel lukt, maar dat het veel moeite kost. Doordat je veel moeite moet doen om dichtbij goed te zien, kun je zonder bril sneller moe zijn of hoofdpijn krijgen. Een plusbril kan er voor zorgen dat je wel goed kunt zien, en makkelijker dichtbij kunt kijken. Sommige mensen moeten zo veel moeite doen om dichtbij goed te kunnen zien, dat ze daardoor scheel gaan kijken. Als ze hun bril opzetten kunnen ze ontspannen kijken en staan de ogen wel recht. Als je verziend bent, maar geen bril draagt, kun je een lui oog krijgen. Daarom is het belangrijk om je bril goed op te houden.
Zonder bril vallen de lichtstralen achter het netvlies. Het oog is dan te kort en je ziet wazig. Een bol brillenglas met plussterkte zorgt ervoor dat de lichtstralen op het netvlies vallen, hierdoor zie je wel scherp.
Experiment I: een sterk plus-glas geeft een vergroting van het beeld. Als je naar iemand kijkt die een (sterke) plus-bril draagt, lijkt het alsof die persoon grotere ogen heeft. Probeer het maar eens! Pak het plus-glas en houdt het voor je oog (of voor het oog van iemand anders), zie je dat het lijkt alsof je oog nu groter is?
Bijziendheid
Een bijziend oog is een oog dat te groot is, dit wordt een myopie genoemd. Een bijziend oog kan zonder bril vaak niet goed zien op afstand. Dichtbij is het zien beter of helemaal goed. Omdat je veel moeite moet doen om op afstand te kunnen kijken, moeten je ogen erg inspannen en kun je hoofdpijn krijgen. Een minbril kan er voor zorgen dat je op alle afstanden goed kunt zien. Als je bijziend bent, maar geen bril draagt, kun je een lui oog krijgen. Daarom is het belangrijk om je bril goed op te houden.
Zonder bril vallen de lichtstralen voor het netvlies. Het oog is dan te lang en je ziet wazig op afstand. Een hol brillenglas met minsterkte zorgt ervoor dat de lichtstralen op het netvlies vallen. Hierdoor zie je wel scherp.
Experiment II: een sterk min-glas geeft een verkleining van het beeld. Als je naar iemand kijkt die een (sterke) min-bril draagt, lijkt het alsof die persoon kleinere ogen heeft. Probeer het maar eens! Pak het min-glas en houdt het voor je oog (of voor het oog van iemand anders), zie je dat het lijkt alsof je oog nu kleiner is?
Experiment III: leg het min- en plus-glas maar eens naast elkaar. Je kunt nu duidelijk het verschil zien en voelen tussen het bolle (plus) en holle (min) brillenglas.
Astigmatisme
Wanneer je oog niet helemaal mooi rond is als een bal, maar ovaal zoals een ei, heb je een cilinderafwijking in je oog. De oogarts noemt dit astigmatisme. Doordat je oog niet mooi rond is kun je wazig zien op alle afstanden, dichtbij en veraf. Hierdoor kun je ook hoofdpijn krijgen.
Een cilinderbril kan er voor zorgen dat je wel goed kan zien. In een cilinderbril kunnen verschillende soorten glazen zitten. Het kan zijn dat er alleen plus of minglazen in de bril zitten, maar er kan ook plus en min in één glas zitten. Dat komt door de cilinder. Vaak moet je erg wennen als je een cilinderbril gaat dragen. Het beste kun je daarom de bril hele dagen ophouden zodat je er snel aan gewend bent. Als je een cilinderafwijking hebt, maar geen bril draagt, kun je een lui oog krijgen. Daarom is het belangrijk om je bril goed op te houden.
Het oog is niet helemaal rond. Hierdoor komen de horizontale en verticale lichtstralen niet op hetzelfde punt terecht. Een brillenglas met twee verschillende sterktes (een cilinderglas) kan ervoor zorgen dat de lichtstralen op het netvlies komen en je wel scherp ziet.
Scheelzien
Bij scheelzien staat één oog niet recht. Het oog kan scheef staan naar de neus, naar buiten, naar boven of naar beneden. Soms gebeurt het dat de ogen niet goed alle kanten op kunnen bewegen.
Er zijn kinderen die met scheelzien geboren worden, maar je kan het ook later pas krijgen. Door het scheel kijken kan er maar één oog tegelijk kijken. Daardoor kunnen de ogen niet meer zo goed samen kijken. Soms ziet iemand die scheel kijkt alles twee keer. Meestal ziet iemand die scheel is hetzelfde als iemand die niet scheel is, maar dan met één oog. Als altijd hetzelfde oog scheel kijkt, wordt dat oog niet meer gebruikt. Je krijgt dan een lui oog (zie lui oog). Voordat er wat aan het scheelzien gedaan wordt, moet het luie oog weer gebruikt worden.
Wat kun je eraan doen?
Een bril kan er soms voor zorgen dat iemand niet meer scheel kijkt. Soms zijn de ogen met bril nog niet helemaal recht. Het scheelzien dat dan over is, kan met een operatie verholpen worden. Er is niet altijd een bril nodig. Een operatie aan de oogspieren kan de oogstand weer recht maken. Tijdens de operatie worden één of meerdere oogspieren, die vastzitten aan de oogbol, verplaatst of ingekort. Een operatie voor scheelzien wordt gedaan om de ogen weer te laten samenwerken, wanneer iemand dubbelziet of omdat iemand graag “rechte ogen” wil.
Uitleg behandeling in televisieprogramma Klokhuis
Bekijk de onderstaande televisieuitzending van Klokhuis om meer te weten te komen over een scheelzienoperatie bij kinderen in Het Oogziekenhuis.
Lui oog
Een lui oog is een oog dat slecht ziet, ook met een bril ervoor. Dit komt omdat het vroeger niet goed heeft leren kijken. Meestal komt een lui oog maar bij één oog voor, maar heel soms kunnen ook beide ogen lui zijn. Tot je 12 jaar oud bent kun je een lui oog nog beter leren kijken. Daarna zijn de ogen uitgeleerd en kun je er niets meer aan doen om een lui oog beter te leren zien.
Hoe krijg je een lui oog?
Een lui oog kan een aantal verschillende oorzaken hebben:
- Scheelzien. Als een oog scheel kijkt, wordt dit oog niet of minder vaak gebruikt. Hierdoor wordt het oog lui.
- Verschil in brilsterkte. Als je voor het ene oog een sterkere bril nodig hebt, dan voor het andere oog, kun je ook een lui oog krijgen. Het oog met de hoogste sterkte wordt minder gebruikt en wordt daardoor lui.
- Troebelingen (vlekken) op de lens van het oog. Als er een vlek zit op de lens in het oog houdt dit het licht dat naar het oog gaat tegen. Hierdoor wordt het oog minder gebruikt en wordt het oog lui.
- Hangend ooglid. Als het bovenste ooglid te laag hangt en daardoor voor de pupil hangt, kun je met dit oog niet of minder goed zien. Ook hierdoor kan het oog lui worden.
Hoe kun je een lui oog beter leren zien?
Een lui oog kun je beter leren zien door met dat oog te oefenen. Dit kun je het beste doen door het goede oog met een oogpleister af te plakken. Het goede oog kan dan niet meehelpen met het zien, waardoor het luie oog beter moet kijken. Hierdoor leert het luie oog beter te zien. Hoe jonger je begint met afplakken van het luie oog, hoe sneller het luie oog goed leert kijken.
Ptosis
Een ptosis is een hangend ooglid. Doordat het ooglid lager hangt lijkt het oog kleiner, maar dat is niet echt zo. Het kan zijn dat het ene ooglid een klein beetje lager hangt dan het ooglid van het andere oog. Maar het kan ook gebeuren dat het ooglid zo laag hangt dat het oog bijna dicht zit. Als het ooglid voor de pupil hangt, kan het zijn dat het oog minder gebruikt wordt. Hierdoor kun je een lui oog krijgen.
Andere oogziekten en behandelingen
Wil je meer informatie over oogziekten die we in Het Oogziekenhuis behandelen en behandelingen die we in Het Oogziekenhuis uitvoeren? Klik dan hieronder.